1. Türk Hukuku’nda Ayıplı Mal Satışı Nasıl Ele Alınır?

Türk Hukuku’nda tüketici haklarının korunması, özellikle ayıplı mal satışları konusunda önemli düzenlemelere tabidir. Ayıplı mal satışının, tüketici ve ticari ilişkilerde nasıl ele alındığı hem ulusal hem de uluslararası ticaretin güvenliğini sağlamak adına büyük önem taşır. Bu bağlamda, üretici ve ithalatçının sorumluluğu, Türk Hukuku’nda önce 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun (Eski Kanun), sonra ise 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun (Yeni Kanun) ile belirlenmiştir. Yeni Kanunun 28 Mayıs 2014 tarihinde yürürlüğe girmesiyle birlikte, 4077 sayılı eski Kanunun yerini almıştır.

2. 4077 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’da Ayıplı Mal Satışı Nasıl Düzenlenmiştir?

4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun, ayıplı mal satışına ilişkin tüketicinin haklarını açıkça belirlemiştir. Bu Kanun, ayıplı mal satışı durumunda tüketicinin sahip olduğu seçimlik hakları düzenler. Ayıplı mal durumunda tüketicinin sahip olduğu dört ana seçimlik hak şunlardır:

• Sözleşmeden dönme ve bedel iadesi: Tüketici, ayıplı mal nedeniyle sözleşmeden dönme hakkına sahiptir.
• Malın ayıpsız misli ile değiştirilmesi: Ayıplı malın, aynı türde ayıpsız bir mal ile değiştirilmesi talep edilebilir.
• Ayıp oranında bedelden indirim: Tüketici, malın değer kaybı oranında bir bedel indirimi talep edebilir.
• Ücretsiz onarım: Malın, ayıplı kısmının ücretsiz olarak onarılmasını talep edebilir.

4077 sayılı Kanun’a göre, üretici ve ithalatçı da satıcı gibi, ayıplı maldan dolayı tüketicinin seçimlik haklarının yerine getirilmesinden sorumlu tutulmaktadır. Yani, bu kişiler tüketiciye karşı müteselsil sorumluluk taşır ve tüketici, doğrudan üreticiye veya ithalatçıya başvurabilir. Üreticinin veya ithalatçının sorumluluğu, hem parasal hem de parasal olmayan haklar için geçerlidir. Ancak, bazı durumlarda, tüketici önce satıcıya başvurmak zorunda değildir. Satıcıdan bir sonuç alamadığı takdirde, doğrudan üretici veya ithalatçıya başvurulabilir.

3. 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’daki Durum Nasıldır?

6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun, 4077 sayılı Kanun’dan itibaren önemli değişiklikler getirmiştir. Bu Kanunla birlikte, üreticinin ve ithalatçının sorumluluğu kısıtlanmış ve bazı haklar yalnızca satıcıya karşı ileri sürülmeye başlanmıştır. Bu değişiklikler, özellikle üreticinin ve ithalatçının sorumluluğunun daraltılması anlamına gelmektedir.

4. 6502 Sayılı Kanun’un 11. Maddesi ile Seçimlik Haklarda Hangi Sınırlamalar Getirilmiştir?

6502 sayılı Kanun’un 11. maddesi, ayıplı mal satışında, tüketicinin üretici ve ithalatçıya karşı yalnızca parasal olmayan seçimlik haklarını kullanabileceğini belirtmiştir. Bu haklar şunlardır:

• Ücretsiz onarım: Tüketici, malı ücretsiz onarıma gönderme hakkına sahiptir.
• Ayıpsız misli ile değişim: Ayıplı mal, ayıpsız misliyle değiştirilme hakkına sahiptir.

Bu durumda, üretici ve ithalatçı, bedel iadesi ve bedel indirimi gibi parasal taleplerden sorumlu değildir. Bu haklar, yalnızca satıcıya karşı kullanılabilir. Yani, tüketici bedel iadesi veya bedel indirimi taleplerini satıcıya yönlendirecektir. 6502 sayılı Kanun, bu durumu belirleyerek, üreticinin ve ithalatçının sorumluluğunu sınırlamaktadır.

5. Üreticinin ve İthalatçının Sorumluluğu Sadece Hangi Talepler İçin Geçerlidir?

6502 sayılı Kanun’a göre, üretici ve ithalatçı yalnızca parasal olmayan seçimlik haklardan sorumlu tutulacaktır. Bedel iadesi ve bedel indirimi talepleri ise sadece satıcıya karşı yapılabilir. Bu değişiklik, tüketicilerin haklarını uygulamada daha belirgin şekilde ayırt etmelerini sağlamıştır. Bu düzenleme, üreticinin ve ithalatçının yükümlülüklerini sınırlandırarak, daha fazla sorumluluk taşıyan satıcıyı ön plana çıkarmaktadır.

6. Üretici ve İthalatçının Sorumluluğu Ücretsiz Onarım ve Ayıpsız Misli ile Değişim Talepleri İçin Nasıl İşler?

6502 sayılı Kanun, üretici ve ithalatçıyı ücretsiz onarım ve ayıpsız misli ile değişim talepleri konusunda sorumlu tutmaya devam etmektedir. Bu sorumluluk, üreticinin ve ithalatçının ürünleri piyasaya sürmeden önceki ve satış sonrası süreçteki sorumluluklarıyla örtüşmektedir.

6.1. Ayıpsız Misli ile Değişim Nedir?

Ayıplı malın ayıpsız misliyle değiştirilmesi, tüketicinin temel haklarından birisidir. 6502 sayılı Kanun, tüketicilerin bu hakkı üretici ve ithalatçıya karşı kullanmalarını sağlamaktadır. Tüketici, ürünü alırken veya satın aldıktan sonra ayıbı fark ettiğinde, üretici veya ithalatçıya başvurarak malın değiştirilmesini talep edebilir.

6.2. Ücretsiz Onarım Hakkı Nedir?

Ücretsiz onarım hakkı, özellikle ürünlerin uzun süreli kullanımda karşılaşılan ayıplar için önemlidir. Üretici, ürününü üretim hatalarından dolayı onarmakla yükümlüdür. 6502 sayılı Kanun, üretici ve ithalatçının, ürünlerinin satış sonrası hizmetleriyle ilgili yükümlülüklerini belirlemiştir. Üretici ve ithalatçı, garanti belgesini düzenlemek ve ürünle ilgili ayıpları ücretsiz olarak onarmak zorundadır. Ayrıca, Satış Sonrası Hizmetler Yönetmeliği’ne göre, üretici veya ithalatçı, onarımın gerçekleşmesi için yetkili servisleriyle birlikte müteselsil sorumluluk taşır.

7. Üretici ve İthalatçının 6502 Sayılı Kanun’un 56. Maddesi ve Garanti Belgesi Yönetmeliği’ne Göre Sorumluluğu Nasıldır?

6502 sayılı Kanun’un 56. maddesi, ücretsiz onarım hakkını kullanmış olan tüketicilerin, malın tekrar arızalanması veya onarım süresi aşılması durumunda, diğer seçimlik haklarına başvurabileceğini düzenler. Bu düzenleme, ücretsiz onarımdan beklenen faydanın sağlanamaması durumunda tüketicinin mağduriyetini önlemek amacıyla getirilmiştir.

Ayrıca, Garanti Belgesi Yönetmeliği, üreticilere ve ithalatçılara, garanti belgesi düzenleme yükümlülüğü getirmiştir. Üretici veya ithalatçı, garanti belgesinde, tüketicinin seçimlik hakları hakkında bilgilendirme yapmak zorundadır. Eğer onarım süresi aşılır veya onarım mümkün olmazsa, tüketici ayıpsız misliyle değişim veya bedel iadesi gibi diğer seçimlik haklarına başvurabilir.

8. Sonuç Olarak, Üretici ve İthalatçının Sorumluluğu Ne Şekilde Düzenlenmiştir?

Türk Hukuku’nda üretici ve ithalatçının sorumluluğu, 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ile başlamış, ancak 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ile daha net ve sınırlı bir hale gelmiştir. 6502 sayılı Kanun, üreticinin ve ithalatçının sorumluluğunu parasal olmayan haklarla sınırlandırmış, bedel iadesi ve bedel indirimi taleplerini yalnızca satıcıya karşı yönlendirilmesi gerektiğini belirtmiştir. Üretici ve ithalatçılar, ürünlerin ayıplı çıkması durumunda tüketicinin ayıpsız misli ile değişim ve ücretsiz onarım haklarından sorumlu olmaya devam etmektedir. Bu düzenlemeler, tüketicilerin daha güvenli bir alışveriş deneyimi yaşamalarını sağlamakta, aynı zamanda üretici ve ithalatçıların da daha net sorumluluklar taşımalarını temin etmektedir.

Av. Ceyda ELMAS